Warto wiedzieć, że specjaliści od zdrowia psychicznego nie diagnozują Pacjentów na podstawie swoich subiektywnych odczuć, lecz na podstawie rzetelnych i obiektywnych wytycznych. Jedną z klasyfikacji, których posługują się psychiatrzy, psychoterapeuci czy psychologowie kliniczni, jest DSM-5.
Co to jest DSM-5?
DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, można się również spotkać z zapisem DSM-V) to najnowsza klasyfikacja zaburzeń psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego. Obowiązuje od 2013 roku i zastąpiła poprzednią edycję klasyfikacji – DSM-IV.
Znalezienie odpowiedzi na pytania o Pacjencie – to główne zadanie, jakie realizuje klasyfikacja DSM-5. Co to za problem, jakie inne trudności należy u Pacjenta wykluczyć, jakie jest nasilenie objawów? Tego starają się dowiedzieć psychologowie, psychoterapeuci i psychiatrzy, i po to sięgają po klasyfikację DSM-5.
Aktualne DSM jest podzielone na kilkanaście grup zaburzeń, do których przynależą poszczególne jednostki chorobowe. Na przykład w kategorii zaburzeń nastroju znajdziemy nie tylko różnego rodzaju zaburzenia depresyjne, ale i zaburzenia dwubiegunowe czy dystymię.
Wywiad z Pacjentem to pierwszy etap stawiania diagnozy na podstawie DSM-5. Kryteria diagnostyczne w klasyfikacji odnoszą się do konkretnych jednostek chorobowych (na przykład depresji czy schizofrenii), dlatego pierwszym etapem diagnozy jest przeprowadzenie rozmowy z Pacjentem, dotyczącej doświadczanych objawów. Na tej podstawie specjalista sam określa, czy u osoby w ogóle występują jakiekolwiek zaburzenia psychiczne, a jeśli tak – to jakie mogą one być.
Kryteria diagnostyczne DSM-5
Następnie specjalista porównuje zdobyte od Pacjenta informacje z kryteriami diagnostycznymi podejrzewanych przez niego zaburzeń. Kryteria odnoszą się do tego:
- Jakie objawy występują u Pacjenta? Najczęściej do postawienia diagnozy wymagane jest, aby u osoby występowały np. co najmniej 2 albo 3 z większej liczby (zazwyczaj od 7 do 10) możliwych symptomów zaburzenia.
- Jak długo u Pacjenta utrzymują się te objawy? Np. objawy wspomnianej wyżej dystymii, czyli przewlekłego obniżenia nastroju, muszą się utrzymywać nie mniej niż 2 lata, aby móc postawić taką diagnozę.
- Czy objawy doświadczane przez Pacjenta mogą wynikać z innych zaburzeń lub mogą być spowodowane jakimiś zewnętrznymi czynnikami? Znowu zobrazujemy to przykładem: depresji nie można zdiagnozować, o ile istnieje podejrzenie, że objawy są spowodowane przez zaburzenia psychotyczne, stosowanie używek lub choroby somatyczne, takie jak niedoczynność tarczycy. Wówczas należy najpierw wykluczyć wyżej wspomniane problemy u Pacjenta.
- Czy objawy powodują u Pacjenta cierpienie i utrudniają mu codzienne funkcjonowanie?
Jeżeli Pacjent spełnia kryteria dla danej jednostki chorobowej, specjalista określa również – na podstawie kryteriów wyróżnionych w DSM-5:
- Podtyp zaburzenia – np. fobia społeczna ma podtyp fobii związana z występowaniem przed publicznością. Można zdiagnozować u Pacjenta fobię ujawniającą się tylko w przypadku wystąpień albo „czystą” fobię społeczną, która objawia się w pełnym spektrum sytuacji związanych z innymi ludźmi.
- Stopień nasilenia objawów – łagodne, umiarkowane, ciężkie.
Czy są inne kryteria diagnostyczne zaburzeń psychicznych?
Tak – specjaliści korzystają w swojej pracy również z klasyfikacji ICD, czyli Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych. Główna różnica jest taka, że ICD to klasyfikacja odnosząca się do wszelkiego rodzaju chorób, nie tylko tych związanych ze zdrowiem psychicznym. DSM jest natomiast klasyfikacją problemów bezpośrednio związanych z psychiką i zachowaniem.
Pomiędzy klasyfikacją ICD a DSM istnieją pewne drobne różnice, jednak coraz bardziej się zacierają. W życie już wkrótce wejdzie nowa, jedenasta edycja ICD. Wiele ze zmian, które wprowadzono w niej w stosunku do dziesiątej edycji, przybliża jej kryteria do kryteriów DSM-5 dla poszczególnych zaburzeń psychicznych.
W Polsce obowiązuje przede wszystkim klasyfikacja ICD – jeszcze dziesiąta edycja. Jesteśmy aktualnie w trakcie tzw. okresu przejściowego, a ICD-11 zostanie wprowadzone w naszym kraju w ciągu najbliższych 5 lat.
Warto wiedzieć, jak wygląda diagnoza zaburzeń zdrowia psychicznego 😊 Warto też jednak pamiętać, że nie jest możliwe postawienie rzetelnej diagnozy samemu sobie. Jeśli martwisz się, że z Twoim zdrowiem psychicznym dzieje się coś złego, najlepiej jest umówić się do psychoterapeuty lub psychiatry i opowiedzieć o swoich podejrzeniach.
